İran, British Museum ile ilişkilerini kesti

İran, Kiros Silindiri'nin iadesini bir türlü gerçekleştirmeyen British Museum'u UNESCO'ya şikayet edecek. Müze, Anadolu'daki uygarlıklara ait pek çok eseri de elinde tutuyor.

İran, Pers uygarlığına ait antik bir eseri geri vermeyi reddeden British Museum ile ilişkilerini kesti. Buna göre, İngiltere’den gelen arkeoloji ekiplerinin ülkede çalışma yapmasına da izin verilmeyecek.

İran Kültürel Miras Kurumu, "Kiros Silindiri" adlı eserin iadesi için British Museum'a başvurmuş ve geçen yıl Ocak ayında anlaşmaya varılmıştı. Fakat eserin hala gönderilmemesi üzerine Ekim ayında yeniden yazışmalar yapan Kurum, Müzeye iki aylık süre tanımıştı. Kurumun Genel Müdürü Hamid Bahai, geçtiğimiz günlerde konu ile ilgili bir açıklama yaptı. Bahai, eserin İran’a devrinin hala gerçekleşmediğini, bu nedenle British Museum ile ilişkilerini kestiklerini ve Müzeyi Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu’na (UNESCO) şikayet etmeye hazırlandıklarını söyledi.

Bahai, “British Museum önce Eylül ayında eseri bize göndereceğini bildirdi, daha sonra Kasım ayını telaffuz ettiler. Ardından Aşure Günü olaylarını gerekçe göstererek eseri gönderemediklerini söylediler. Son olarak ise 16 Ocak tarihini verdiler. Kendilerine tanıdığımız süre artık nihai olarak dolmuştur. Yüklenmiş halde sevkiyatı bekleyen silindiri korumak için şu ana dek 200 bin dolar civarında güvenlik harcaması yaptık” dedi.

Eser İngiltere'ye nasıl gitti?
1879 yılında Asurolog Hormuzd Rassam tarafından bulunan Kiros Silindiri, Asuri asıllı bir İngiliz vatandaşı olan Rassam’ın aracılığıyla British Museum’a nakledilmişti ve kısa süre öncesine kadar da orada sergilenmekteydi. Ocak 2009’da British Museum Genel Müdürü Neil MacGregor, silindirin İran Ulusal Müzesi’ne nakledileceğine dair söz vermiş, silindir nakliyat için Müze'den alınmış, ancak Müze yönetimi daha sonra İran’daki siyasi karışıklıkları bahane ederek sevkiyatı defalarca ertelemişti.

Türkiye'de yapılan çeşitli kazılar sırasında bulunarak İngiltere'ye götürülen, Artemis Tapınağı ve Halikarnas Mozolesi gibi dünya kültür mirasının önemli bileşenlerine ait kalıntılar da halen British Museum'da sergileniyor. Benzer bir durum, Almanya ve Fransa gibi ülkeler için de geçerli. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, Kasım ayında Paris'teki Louvre Müzesi'nin üst yöneticisi Henri Loyrette'e, müzedeki İzmir'e ait eserlerin (özellikle de Smyrna Apollonu ve Smyrna Jüpiteri heykellerinin) iade edilmesi talebiyle mektup göndermişti. Mısır da benzer girişimlerde bulunuyor. Ülkenin antik eserler başsorumlusu Zahi Hawass, aralık ayında Berlin Neues Museum'dan Nefertiti büstünü istemiş, British Museum'a da Rosetta Taşı'nın iadesi için başvuracağını açıklamıştı.

Kiros Silindiri nedir?
MÖ 539 yılında Babil’i fetheden Pers imparatoru Kiros tarafından yaptırılmış olan Kiros Silindiri, Babil tanrısı Marduk’a seslenen çivi yazısı bir metin içeriyor. Marduk’a hitaben Babillilerin yaşamını nasıl iyileştirdiğini anlatan Büyük Kiros'un bildirisi, Babilli kölelerin serbest ve özgür olması gerektiğinden bahsettiği için, bazı otoritelerce "ilk insan hakları bildirgesi" olarak da kabul ediliyor.